19 gezonde grenzen in relaties (+ hoe ze te stellen)

Laatst bijgewerkt op 2 oktober, 2022

Gepost op

Ons wordt verteld dat liefde als een sprookje moet zijn, met direct vertrouwen.

In werkelijkheid is het zo dat hoe meer ruimte er is om onbelemmerd te rennen, hoe groter de kans is dat we struikelen en plat op ons gezicht vallen.

Grenzen zijn noodzakelijk, en er is niets aan dat zegt dat ze niet kunnen veranderen.

Ze moeten niet gezien worden als starre beperkingen die bedoeld zijn om een relatie te verstikken.

Ze kunnen en moeten veranderen, en daarom is erover praten zo belangrijk.

19 Grenzen om te overwegen in te stellen

Hier zijn 19 soorten grenzen die je zou moeten overwegen in je relatie te stellen.

1. Algemene verwachtingen.

Ten eerste moet je altijd bespreken wat je van iemand verwacht, en wat je verwacht te ontvangen.

“Verwachtingen” heeft een slechte reputatie in de romantiek, maar als je verwachtingen ziet als normen, wordt het omarmen van de grenzen die daarbij horen gemakkelijker.

Veel mensen gaan relaties aan en leggen de last van het helen/voltooien ervan op iemand anders.

Niemand van ons is echter iemands god of godin.

We zijn onszelf, we zijn echt, en we hebben behoeften; behoeften die gemakkelijk door iemand anders over het hoofd worden gezien als die iemand ons op een voetstuk plaatst.

Een relatie moet een evenwicht zijn van geven en nemen, niet van nemen tot er voor iemand niets meer over is om te geven.

Zorg ervoor dat je bespreekt hoe ver je bereid bent te gaan om iemands dromen te vervullen en hoe ver je wilt dat zij op hun beurt bereid zijn te gaan om de jouwe te vervullen.

2. Toleranties.

Iedereen heeft verschillende fysieke pijndrempels.

Hetzelfde geldt voor emotionele.

Laat een geliefde weten dat er bepaalde dingen zijn die je niet tolereert: beschimpt worden, voorgelogen worden, monddood gemaakt worden of gewantrouwd worden – wat het ook is, laat weten dat het overschrijden van deze grenzen jullie relatie in gevaar brengt.

3. Seksuele expressie.

Sommige mensen houden van elke ochtend seks. Sommige mensen houden ervan op vreemde locaties. Sommigen doen het alleen op feestdagen. Sommigen zijn wild, anderen zacht en sensueel.

Als jij en je geliefde niet weten waar jullie seksuele grenzen liggen, kan het gebeuren dat een van jullie of allebei ongelukkig doen alsof jullie seksueel bevredigd zijn, wat een duidelijk teken is van problemen in elke relatie.

Laat je behoeften en voorkeuren weten, en ook hoeveel speelruimte voor experimenten daarbinnen bestaat.

4. Financieel.

Geld wordt over het algemeen beschouwd als vergif in zaken van het hart, maar geld (ten goede of ten kwade; toegegeven meestal ten kwade) is een onontkoombaar onderdeel van menselijke interacties, of je nu met iemand bent of niet.

Vroeger was er een enorm stigma verbonden aan een verdeling van het geld, maar veel getrouwde stellen hebben nu gescheiden bankrekeningen.

Het is geen kwestie van wantrouwen of een verwachting van een mislukte relatie; het is een kwestie van gemak.

Bespreek jullie financiële grenzen vroegtijdig om lastige situaties later te voorkomen.

5. Vorige levens.

Eenvoudig gezegd: je verleden is van jou.

Veel mensen vinden ten onrechte dat het hun recht of plicht is om het verleden van geliefden te herzien.

Jij bent echter geen auto; er is geen titel en registratie om aan iemand te overhandigen; je hebt geen banden om tegenaan te schoppen.

Laat mensen weten dat wat je verkiest te onthullen – tenzij niet-onthulling een direct gezondheidsrisico inhoudt of anderszins bedreigend is – naar eigen goeddunken is.

Communicatie is de sleutel in elke relatie, maar een relatie is geen bank van een therapeut. Tenzij en totdat je je daar prettig bij voelt, ben je op geen enkele manier verplicht om jezelf tot een open boek te maken.

6. Familie.

De families van jou en je partner zijn belangrijke onderdelen van jullie leven en ze zullen normaal gesproken een grote invloed hebben in jullie leven.

Het stellen van basisgrenzen aan de mate waarin elkaars familie-interactie de relatie kan beïnvloeden zal later een hoop hoofdpijn voorkomen.

7. Vriendschappen.

Je geliefde zal nooit al je vrienden mogen, en jij ook niet die van hen, maar dat weerhoudt veel mensen er niet van om te proberen te bepalen wie de ander wel en niet als vriend mag hebben.

Stel wederzijdse grenzen van respect dat de ander redelijke beslissingen kan nemen over met wie hij tijd doorbrengt en, in het verlengde daarvan, wie hij toestaat jullie relatie te beïnvloeden.

8. Doelen.

Niemand mag ons vertellen dat onze dromen waardeloos zijn, ook al denken ze dat ze dat vriendelijk doen in ons belang.

Stel een grens: Dit is wat ik wil/ga doen; steunen mag, ondermijnen niet.

9. Toevoegingen.

Zijn jullie het eens over kinderen? Huisdieren?

Dit zijn belangrijke grenzen die iedereen in een relatie inbrengt.

Toevoegen aan een relatie-eenheid is een enorme zaak en moet niet aan het toeval worden overgelaten.

Bespreek wie en wat je bereid bent toe te voegen aan de relatie.

10. Aftrekken.

Net als bij toleranties bespaart een discussie in een vroeg stadium over wat je wel en niet zult doen als het niet lukt, veel pijn en drama aan het eind.

Dit kan betekenen: afkoelingsperiodes, tweede kansen, woonregelingen, tot aan de optie “laten we vrienden blijven… met voordelen”.

Wat het ook is, als je partner weet hoe je denkt, kunnen jullie beiden de relatie rustiger en vriendschappelijker beëindigen.

11. Tijd.

Tijd is eindig, dus de vragen worden:

Wat zijn jullie tijdsgrenzen?

Op welk punt voel je je gesmoord?

Hoe lang heb je nodig om je energie op te laden?

Dit zijn allemaal dingen die een minnaar zal moeten weten – en zal willen weten – zodat jullie je beiden niet alleen op je eigen gemak voelen, maar ook rond elkaar.

En in deze tijd strekt dit zich ook uit tot het domein van de digitale communicatie.

Als je partner niet meteen op je berichten antwoordt, is het waarschijnlijk dat zijn aandacht ergens anders op gericht is. Dat is niet erg.

En ga er niet van uit dat je partner de hele dag door voortdurend contact met je wil hebben om elk klein detail van je leven te horen. Misschien hechten ze waarde aan de scheiding van hun werkleven en hun thuisleven, of voelen ze niet de behoefte om te spreken als ze bijvoorbeeld bij hun vrienden zijn.

12. Digitale aanwezigheid.

In het tijdperk van smartphones en sociale media is het noodzakelijk om te bespreken hoeveel toegang een geliefde heeft tot jouw digitale aanwezigheid.

Communicatie apps, tracking apps, agenda apps, Facebook vriendschappen (en vriendschappen van vrienden): dit alles is een gebied vol grenzen.

Liefde is misschien niet altijd houdbaar, maar sociale media zijn, hoewel niet voor altijd, buitengewoon moeilijk te återställa.

13. Privacy.

Stellen delen vaak veel. Maar ze hoeven niet alles te delen als ze dat niet willen.

Jouw leven is het jouwe. Hun leven is het hunne. Jullie levens kunnen elkaar op een belangrijke manier kruisen, maar ze hoeven elkaar niet volledig te overlappen.

En dan zijn er nog de innerlijke werkingen van je geest. Je hoeft niet elke gedachte, elk verlangen, elk gevoel, elke overtuiging prijs te geven.

Je hebt recht op privacy. Dat betekent dat je kunt zeggen wanneer een discussie die privacy schendt. Het betekent ook niet snuffelen in telefoons of vragen om in te loggen op computers.

14. Conflicten.

Ruzies komen in elke relatie voor. En ze kunnen nuttig zijn om elkaars grenzen om te beginnen daadwerkelijk vast te stellen. Je kunt ruzie maken wanneer een onuitgesproken grens wordt overschreden, en dat brengt die grens aan het licht.

Maar conflicten kunnen ook destructief zijn als ze niet zorgvuldig worden benaderd.

Grenzen in deze omstandigheden kunnen inhouden dat je geen wrok koestert of het verleden steeds weer ter sprake brengt.

Het kan betekenen dat je elkaar niet de schuld geeft, maar probeert samen te werken om problemen op te lossen.

Het kan betekenen dat je een afkoelingsperiode toestaat als een van beide partners zich niet in staat voelt om een onderwerp op een bepaald moment te bespreken. Je moet je partner niet dwingen tot conflicten.

15. Verschillen.

We zijn allemaal op zoveel manieren verschillend. En die verschillen moeten gerespecteerd worden.

Dat kan ook religieuze overtuigingen omvatten. Als jij praktiserend bent en je partner niet, moet je hem niet meeslepen naar jouw bedehuis en hem proberen te bekeren.

Dit geldt ook voor andere overtuigingen. Je moet de realiteit accepteren dat je niet altijd hetzelfde zult geloven als elkaar. Dring je opvattingen niet aan elkaar op en verwacht dat ze het ermee eens zijn. Dat zullen ze niet.

Jullie zullen de dingen ook anders doen dan elkaar. Schilder hun manier niet af als de verkeerde manier en probeer hen niet te dwingen om de dingen precies zo te doen als jij wilt.

En als jij aan iets waarde hecht dat je partner niet hecht, dan sta je in je recht om aan die waarde vast te houden. Je moet je niet onder druk gezet voelen om iets te doen waar je je niet prettig bij voelt in naam van de eenheid van de relatie.

16. Besluitvorming.

We nemen elke dag veel beslissingen. Sommige belangrijker dan andere. Maar in een relatie kan dat besluitvormingsproces spanningen veroorzaken.

Ten eerste mag van niemand worden verwacht dat hij elke beslissing voor het stel als geheel neemt. Dat is een last van verantwoordelijkheid die gedeeld moet worden.

Ten tweede is het redelijk te verwachten dat je geraadpleegd wordt over beslissingen die jou of je leven op een zinvolle manier beïnvloeden. Dat is een gewone beleefdheid en een teken van respect.

Maar ten derde moet je je in veel opzichten in staat voelen je eigen autonomie te behouden. Je kunt beslissingen nemen zonder de ander te raadplegen, ervan uitgaande dat het hem of haar niet in belangrijke mate raakt.

17. Emoties.

Het is natuurlijk om enigszins beïnvloed te worden door de emoties die je partner ervaart, en omgekeerd.

Maar het is ook belangrijk om te proberen hun innerlijke wereld niet te veel jouw innerlijke wereld te laten beïnvloeden.

Als hun werkstress geen grote vertakkingen voor jou heeft (zoals het verliezen van hun baan), is het niet aan jou om ermee om te gaan. Je kunt zorg en empathie tonen zonder dat je de stress die zij voelen hoeft over te nemen.

De sleutel hier is om geen verantwoordelijkheid te nemen voor dingen die niet binnen jouw cirkel van invloed liggen. Als je niet veel kunt doen om iets te veranderen – of het is niet jouw taak om te proberen het te veranderen – doe het dan niet.

Maar er is nog een andere kant aan emotionele grenzen en dat is dat je emoties niet door je partner worden gemanipuleerd.

Als hij of zij zijn toevlucht neemt tot schuldgevoelens, de stille behandeling of emotionele chantage (onder andere) om jou iets te laten doen, dan overschrijdt dat jouw emotionele soevereiniteit en dat is niet oké.

18. Het woord ‘nee’

Het woord ‘nee’ kun je gebruiken om je wensen uit te drukken in allerlei scenario’s.

“Nee, ik wil geen veganistische kaas op mijn pasta proberen.”

“Nee, ik wil geen seks.”

“Nee, ik wil niet met je naar een sportschool.”

“Nee, ik wil dat museum vandaag niet bezoeken.”

Je moet je in staat voelen om nee te zeggen tegen dingen of uitnodigingen af te slaan zonder dat je je precieze redenering hoeft uit te leggen.

Je wilt gewoon niet. In de meeste gevallen is dat voldoende. Je zou elkaar genoeg moeten respecteren om te accepteren wanneer de een nee zegt tegen de ander.

Natuurlijk, als je partner je vraagt om iets te doen dat echt belangrijk voor hem is – zoals het bezoeken van zijn bejaarde moeder – is het redelijk dat hij verwacht dat je die moeite doet, tenzij je een goed excuus hebt waarom je niet kunt, of tenzij je dat ding heel recent nog gedaan hebt.

19. Het delen van privé-dingen met anderen.

Je relatie en de dingen die daarin gebeuren gaan niemand anders aan dan jou en je partner.

Tenzij jullie allebei blij zijn dat de ander dingen over jou en je relatie met hun vrienden of familie bespreekt.

Maar zelfs dan kunnen er rode lijnen zijn die jullie niet willen overschrijden, zoals praten over jullie seksleven, geestelijke gezondheidsproblemen of jullie respectievelijke verleden.


Grenzen stellen in relaties

Nu je enkele van de belangrijkste soorten grenzen kent die je in je relatie zou willen stellen, hoe doe je dat dan?

Het zal geen verrassing zijn dat open en eerlijke communicatie de sleutel is tot het succesvol stellen van grenzen en het respecteren van die grenzen.

Het is zo eenvoudig als het volgen van deze stappen.

Stap 1 – Ken je grenzen.

Misschien heb je inspiratie gevonden in het bovenstaande en heb je enig idee welke grenzen je zou willen stellen.

Maar dan nog is het de moeite waard om de tijd te nemen om echt vast te stellen waar je staat in de reeks van bovenstaande kwesties, en om na te denken over andere gebieden waar je rode lijnen hebt waar een partner zich aan moet houden.

Alleen als je je grenzen kent, kun je ze aan je partner kenbaar maken.

Een goede manier om erachter te komen wat je grenzen zijn, is om na te denken over wat je in vorige relaties van streek maakte of tot conflicten leidde. Het is zeer waarschijnlijk dat je grenzen door je ex werden overschreden.

Bedenk wel dat niet alle grenzen goede grenzen zijn. Willen ze effectief zijn bij het handhaven van harmonie in een relatie, dan moeten ze eerlijk, comfortabel voor beide partijen, duurzaam en realistisch zijn.

Zijn ze dat niet, dan zul je merken dat die grenzen vaak overschreden worden.

Grenzen zijn er om gedrag te sturen, niet om het te controleren. Als je de vrije wil van je partner opdringt op een manier die niets te maken heeft met het beschermen van jezelf of het uitspreken van redelijke verwachtingen, is dat geen gezonde of effectieve grens.

Stap 2 – Kies wanneer je ze bespreekt.

Sommige dingen moeten vrij vroeg in een relatie besproken worden, omdat ze een grote rol kunnen spelen in het geluk van jou en je partner en de algehele gezondheid van jullie verbintenis.

Als je voelt dat de tijd gekomen is om een bepaalde grens te bespreken, zorg er dan voor dat je dat doet als je vrij bent van afleiding en als je allebei ontspannen bent en open staat voor elkaars standpunt.

Andere zaken kunnen wachten tot ze daadwerkelijk ter sprake moeten komen.

Het is bijvoorbeeld niet nodig om categorisch te verklaren dat je niet tolereert dat er tegen je geschreeuwd wordt, totdat je je in die situatie bevindt.

Zelfs dan is het het beste om te wachten tot de zaken gekalmeerd zijn, zodat jij en je partner kunnen praten met minder emotionele energie om de zaken te verwarren.

Stap 3 – Maak ze duidelijk.

Als je wilt dat je partner zich aan je grenzen houdt, moet je ze duidelijk en gemakkelijk te begrijpen maken.

Er is weinig ruimte voor dubbelzinnigheid en grijze gebieden als deze dingen echt veel voor je betekenen.

Vraag je partner om terug te herhalen wat hij/zij denkt dat je grens is. Zo weet je zeker dat hij of zij het begrepen heeft.

Gebruik bij het uitspreken van je grenzen “ik”-uitspraken in plaats van “jij”-uitspraken.

Zeg dus:

“Ik heb liever dat je moeder eerst belt voordat ze hierheen komt.”

In plaats van:

“Je moet je moeder zeggen dat ze jou moet bellen voordat ze hierheen komt.”

Stap 4 – Sta enkele kleine overtredingen toe.

Niemand is perfect.

Mensen maken fouten.

Hoewel er bepaalde dingen zijn die je eenvoudigweg niet accepteert, moet je je partner wat speelruimte geven als hij of zij een aantal van je grenzen overschrijdt..

…vooral als je ze voor het eerst hebt meegedeeld.

Misschien negeren ze je wens om alleen te zijn, zodat je kunt rusten en opladen. Het is een onschuldige fout om te maken, en ze doen het omdat ze jouw behoeften niet begrijpen.

Het is zeker niet iets om enorme ophef over te maken… tenzij ze je gevoelens keer op keer blijven negeren.

Blijf hen herinneren aan je voorkeuren en uiteindelijk zouden ze die moeten gaan respecteren en honoreren.

Wees consequent in de boodschap die je aan je partner geeft. Zie grensovertredingen niet de ene keer over het hoofd en roep ze dan op andere momenten uit. Dit zal je partner alleen maar verwarren over wat wel en niet oké is.

Erken schendingen altijd, hoe weinig het je in een bepaald geval ook kan schelen.

Stap 5 – Weet wanneer en hoe je krachtig moet zijn.

Er kan een punt komen waarop een van je strikte grenzen is overschreden..

…of je partner kan kleinere fouten blijven maken rond dingen die voor jou iets minder belangrijk zijn.

Hoe dan ook, er komt een moment dat je moet laten zien dat er consequenties zijn voor hun daden.

Als je dat niet doet, zullen ze je grenzen blijven negeren.

Voor sommige dingen moet je partner al voor de eerste overtreding weten wat de gevolgen zijn.

Als je bijvoorbeeld eenvoudigweg geen enkele vorm van vreemdgaan kunt accepteren, moet je vanaf het begin duidelijk maken dat je de relatie zult beëindigen als dit zich voordoet.

Andere keren moet je misschien de gevolgen bespreken van een herhaalde schending van een minder belangrijke grens.

Dus als ze laat wegblijven met vrienden zonder zelfs maar met jou te overleggen, kun je duidelijk maken dat als ze dat weer doen, ze moeten verwachten dat ze daardoor meer tijd met je gezin zullen doorbrengen.

Stap 6 – Respecteer hun grenzen op hun beurt.

Je kunt niet verwachten dat jouw grenzen worden gerespecteerd als je niet hetzelfde respect toont voor de grenzen van je partner.

Immers, als je regelmatig over hun grenzen stapt, normaliseert dat dit soort gedrag. Ineens zullen ze denken dat het oké is om dingen te doen waarvan je expliciet hebt gezegd dat ze niet oké zijn.

Veel mensen vergeten deze laatste stap en raken dan van streek als hun partner dit voorbeeld volgt. Onthoud dat wat je wilt ontvangen, je ook moet geven. In dit geval: respect.

Wees niet bang om discussies te herzien.

Mensen veranderen. Relaties veranderen. Grenzen veranderen.

Duidelijk gecommuniceerde, gezonde grenzen brengen stellen samen in de wetenschap dat ze kunnen praten zonder angst voor verwijten of een oneerlijk oordeel.

Wanneer we inzien dat het stellen van grenzen binnen een relatie deze niet beperkt maar juist versterkt, maakt de jeugdige fantasie dat iemand open en volledig van ons moet zijn plaats voor de meer volwassen waardering van onze geliefden als individuen.

Vragen en respecteren zijn belangrijke componenten in elke relatie, en de werkelijkheid is dat we allemaal grenzen hebben, we besluiten alleen niet altijd om ze aan te geven of, soms, ze zelfs te onderzoeken.

Het bespreken van grenzen moet niet gezien worden als een voorspelling van problemen, maar eerder als het stellen van vertrouwen en geloof in je partner om ze te respecteren.

Sandra van den Berg
Over Sandra van den Berg

Sandra is erkend klinisch psycholoog en werkt sinds haar afstuderen aan de Universiteit Maastricht in 2010 in de geestelijke gezondheidszorg. Ze heeft ervaring in het werken met cliënten van alle leeftijden, en heeft een bijzondere belangstelling voor het werken met jongvolwassenen die worstelen om hun weg in het leven te vinden.

Sandra is een warme en meelevende clinicus die gelooft in het belang van het opbouwen van een sterke therapeutische relatie met haar cliënten. Ze gebruikt een integratieve benadering van counseling, waarbij ze gebruik maakt van verschillende theoretische benaderingen om haar werk af te stemmen op de individuele behoeften van elke cliënt.